Ciąża w czasie pandemii

Jakie niebezpieczeństwo czeka na kobiety w tym stanie, czy wirus przenika do płodu, co się dzieje gdy kobieta w ciąży zachoruje na Covid? Czy przejście choroby COVID-19 grozi poronieniem? Takie pytania zadaje sobie większość kobiet w ciąży.

Dr Anna Janusz – doświadczony lekarz ginekolog ze Szpitala Medfemina we Wroclawiu, rozwieje wszelkie wątpliwości na temat ciąży w czasie pandemii.

COVID-19 jest nową chorobą, którą rozpoznano końcem 2019 roku. Choroba powodowana jest przez wirus SARS-CoV-2. Jej przebieg może bardzo róznić się u poszczególnych ludzi, począwszy od bezbjawowego aż po bardzo ciężki. Jak wirus SARS-CoV-2 wpływa na przebieg ciąży i czy kobiety ciężarne są bardziej narażone na zakażenie? 

Czy koronawirus jest groźny dla kobiet w ciąży?

Według danych zamieszczonych w informatorze RCOG-Coronavirus (COVID-19) Infection in Pregnancy z czerwca bieżącego roku, kobiety w ciąży nie znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania. Zgodnie z obserwacjami wirus SARS-CoV-2 nie jest przenoszony drogą przezłożyskową z matki na płód. Jednak w związku z tym, iż u kobiet cieżarnych dochodzi do obniżenia odporności, zaliczane są one do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19, podobnie jak innych chorób wirusowych np. grypy. Innymi czynnikami ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 są choroby przewlekłe, np. cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze, astma oskrzelowa, a zatem ciężarne z chorobami współistniejącymi powinny szczególnie zwracać uwagę na profilaktykę zakażeń, tj ściśle stosować się do zaleceń higienicznych ( między innymi w miarę możliwości izolacji siebie i członków rodziny, noszenia odpowiednich maseczek ochronnych np. FFP3 lub FFP2 oraz częstego mycia lub dezynfekcji rąk) oraz być pod stałą opieką odpowiednich specjalistów.

Jaki jest wpływ koronawirusa na płód?

Dotychczasowe badania płynu owodniowego, krwi pępowinowej oraz łożyska nie wykazały obecności koronawirusa SARS-CoV-2. Tak więc uważa się, iż wirus nie jest niebezpieczny dla dziecka podczas rozwoju w organizmie matki (prenatalnie) ani okołoporodowo. Nie potwierdzono obecności wirusa także w mleku kobiecym.

Nie potwierdzono również, aby koronawirus był bezpośrednią przyczyną poronienia lub porodu przedwczesnego. Jednak nie jest wykluczone, że w rzadkich przypadkach objawy towarzyszące chorobie (gorączka, duszność, zapalenie płuc), mogą wywołać te powikłania czy wywołać zaburzenia u dziecka, głównie wcześniactwo i z nim związane problemy. W przypadku wystąpienia gorączki, bardzo ważne jest obniżenie jej, głównie za pomocą odpowiednich leków.

Dotychczas nie potwierdzono teratogennego wpływu SARS-CoV-2 na ludzi, uważa się iż nie powoduje on wad wrodzonych. Jednak ze względu na to, iż wirusy są uznanym czynnikiem teratogennym (np. cytomegalia, rózyczka), ważne jest aby szczególnie unikać narażenia na infekcje w ciągu pierwszych 10 tygodni ciąży, gdyż jest to kluczowy okres organogenezy.

Również w wysokiej ciąży (tj. w 3 trymestrze) kobieta powinna bardzo chronić się przed zakażeniami, gdyż w tym okresie jej odporność jest obniżona, a ze względu na zmiany w budowie ciała (ucisk płuc przez ciężarną macicę) jest ona szczególnie podatna na choroby układy oddechowego.

Jak wygląda poród w czasie koronawirusa?

Ze względu na to, iż nie udowodniono transmisji przezłożyskowej wirusa SARS-CoV-2, kobiety nim zarażone mogą urodzić dziecko zarówno siłami natury jak i przez cięcie cesarskie. Decyzja o drodze porodu zależy od stanu klinicznego kobiety i dziecka. Aktualne rekomendacje WHO zalecają system rooming in (stałe przebywanie matki z dzieckiem) oraz karmienie piersią jako bezpieczne dla noworodka nawet u kobiet z podejrzeniem lub potwierdzoną infekcją SARS-CoV-2. Dziecko matki zarażonej koronawirusem należy izolować od innych dzieci. Należy przede wszystkim zachowywać właściwe środki ostrożności sanitarno-epidemiologiczne zarówno przy kontakcie personelu z chorą i jej dzieckiem, jak i w trakcie budowania więzi między matką i noworodkiem. Aktualnie w niektórych szpitalach przy przyjęciu wykonywany jest test na obecność materiału genetycznego wirusa lub przeciwciał przeciwko SARS-CoV-2. Nasz Szpital jest jednym z niewielu oferujących szybkie badanie i wyniki zarówno metodą PCR jak i antygenową. Dzięki szybkiemu wynikowi testu możliwa jest najlepsza ochrona matki i dziecka przez dobór odpowiednich warunków hospitalizacji.

Czy ciąża jest bezpieczne w dobie koronawirusa?

Zachowanie profilaktyki zakażeń i szczególnej ostrożności jest bardzo ważne u każdej ciężarnej, tej która nie przebyła dotąd choroby Covid ale również tej, która ją przebyła ponieważ przebycie choroby daje tylko krótkotrwałą odporność. Kluczowe jest zachowanie dystansu społecznego, stosowanie odpowiednich masek  (optymalna ochrona w przypadku masek FFP3 i FFP2) do czasu szczęśliwego rozwiązania ciąży. Kobiety ciężarne z infekcją SARS-CoV-2 powinny mieć możliwość swobodnego kontaktu zdalnego ze swym lekarzem prowadzącym, który w przypadku rozwoju niepokojących objawów może zaordynować leczenie po konsultacji telefonicznej lub zlecić zgłoszenie na kontrolę do odpowiednio przygotowanego centrum zdrowia.

Również kobiety, które mają podejrzenie zarażenia lub kontaktu z osobą chorą na COVID-19 powinny niezwłocznie skontaktować się z lekarzem prowadzącym ciążę, dzięki czemu będą mogły uzyskać niezbędne informacje oraz metody postępowania w konkretnym przypadku. Szybka reakcja jest ważna dla optymalnej profilaktyki i leczenia ewentualnych powikłań ciąży. Kobieta powinna informować lekarza prowadzącego ciążę o wszelkich zauważonych nieprawidłowościach i alarmujących objawach oraz stosować się ściśle do zaleceń.

Bardzo ważne jest aby kobieta ciężarna znajdowała się w tzw. kokonie ochronnym, tj aby jej współdomownicy ściśle dbali o to, aby nie przenieść na nią potencjalnego zarażenia. W miarę możliwości częste badanie w kierunku SARS-CoV-2, zarówno kobiety ciężarnej, jej domowników czy opiekującego się nią personelu medycznego jest bardzo ważne dla ochrony ciężarnej i jej dziecka.

Koronawirus SARS-CoV-2 został odkryty bardzo niedawno, z tego powodu konieczne są dalsze badania nad jego wpływem na człowieka, szczególnie, jeśli chodzi o jego wpływ na przebieg ciąży.

Źródła:

• A. Lamouroux, T. Attie-Bitach, J. Martinovic, M. Leruez-Ville, Y. Ville, „Evidence for and against vertical transmission for severe acute respiratory syndrome coronavirus 2”.
• Coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic: increased transmission in the EU/EEA and the UK –seventh update 25March 2020.
• Huijun Chen, Juanjuan Guo, Chen Wang et al. Clinical characteristics and intrauterine vertical transmission potential of COVID-19 infection in nine pregnant women: a retrospective review of medical records Lancet 2020; 395 (10226): 809-815.
• J. Tulimowski , „COVID-19 w ciąży zalecenia”.
• Rasmussen S.A., Smulian J.C., Lednicky J.A. et al. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) and Pregnancy: What obstetricians need to know ACOJ 2020 in press.
• Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, dotyczącymi badań ultrasonograficznych w zakresie położnictwa i ginekologii w obecnej sytuacji epidemiologicznej, publikowane w celu minimalizacji ryzyka transmisji infekcji COVID-19.
• WHO „Coronavirus (COVID-19) Infection in Pregnancy” –  Royal College of Obstetricians & Gynaecologists.
• Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie perinatologii oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie położnictwa i ginekologii odnośnie organizacji pracy oddziałów położniczo-ginekologicznych w sytuacji epidemiologicznej związanej z ryzykiem zakażenia wirusem SARS-CoV-2.