Czym jest nadżerka szyjki macicy?

Gdy słyszymy u ginekologa, że mamy nadżerkę, co robimy? Wpadamy w panikę. Czy to już rak czy tylko łagodna zmiana? Od razu leczyć, wycinać, wypalać, wymrażać czy czekać i obserwować? Na wszystkie pytania odpowie Pani doktor Joanna Szymkowiak Gołębiowska ze Szpitala Medfemina we Wrocławiu.

Czym jest nadżerka szyjki macicy?

Tak zwana „nadżerka” to powszechnie i nieprawidłowo stosowane określenie  ektopii .  Polega ona na tym, że część pochwowa szyjki macicy/tarcza , którą widzimy we wziernikach  nie jest bladoróżowa tylko czerwona na różnie dużym obszarze. Stan ten jest wywołany „wyjściem” z kanału szyjki macicy nabłonka walcowatego ( cienkiego z przeświecającymi naczyniami krwionośnymi), który naturalnie tam występuje, na tarczę, gdzie zwykle jest obecny nabłonek wielowarstwowy płaski ( grubszy , naczynia są słabo widoczne dlatego ma kolor bladoróżowy). Dość rzadko granica pomiędzy tymi nabłonkami przebiega w pobliżu ujścia zewnętrznego kanału szyjki macicy zazwyczaj nabłonek gruczołowy w większym lub mniejszym zakresie przechodzi na powierzchnię tarczy dając obraz ektopii. Jest to stan najczęściej spotykany w okresie dojrzałości płciowej, w ciąży, po porodzie, po poronieniu. Zarówno obraz granic nabłonków przebiegającej w pobliżu ujścia zewnętrznego kanału szyjki macicy jak i przesuniętego na tarczę jest uznawany za normę.  Nadżerka  ( ta prawdziwa) natomiast   jest występującym dość rzadko ubytkiem w nabłonku wynikającym z obecności przewlekłego stanu zapalnego, stan przedrakowego, nowotworu, urazu mechanicznego lub niedoboru estrogenów. Oba powyższe stany  mogą dawać obraz różnej wielkości czerwonej plamy na szyjce określanej terminem erytroplakia. Stwierdzenie takiego stanu wymaga dalszej diagnostyki – cytologii i kolposkopii.  Ektopia o ile nie jest objawowa nie wymaga leczenia , zazwyczaj ustępuje sama po różnie długim czasie w mechanizmie metaplazji pośredniej  (zastępowanie nabłonka gruczołowego nowym nabłonkiem płaskim).  Wskazaniem do leczenia jest objawowa ektopia prowadząca do nawracających stanów zapalnych wtedy sprawdza się dobrane odpowiednio leczenie dopochwowe. W przypadku nadżerki wywołanej stanem zapalnym sensowne jest leczenie dopochwowe infekcji, w przypadku niedoboru estrogenów ich miejscowe zastosowanie, natomiast w przypadku urazu mechanicznego nadżerka zazwyczaj ustępuje samoistnie pod warunkiem obecności prawidłowej flory pochwy. Nadżerki związane z obecnością stanu przedrakowego lub nowotworu usuwa się za pomocą wycięcia chirurgicznego ( tzw. zimnym nożem – najbardziej zalecane, ale także fototerapia, krioterapia, laser CO2).

Jakie są przyczyny powstawania ektopii i nadżerki szyjki macicy?

Ektopia  jest spowodowana przede wszystkim zmianami hormonalnymi ( dojrzałość płciowa, ciąża, stan po porodzie, poronieniu, dość rzadko infekcje) Zazwyczaj przyczyną jej występowania  są  zmiany naturalne, fizjologiczne.  Przyczynami powstawania nadżerki są:

• przewlekły stan zapalny;
• zmiany przedrakowe lub rakowe;
• urazy mechaniczne;
• zaburzenia hormonalne, niedobór estrogenów.

Jakie są objawy nadżerki prawdziwej szyjki macicy?

• bezobjawowa
• występują plamienia między miesiączkami albo po stosunku;
• są odczuwalne bóle w okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz ból w podbrzuszu;
• upławy białe (czasem żółte lub zielonkawe, niekiedy zabarwione krwią) o nieprzyjemnym zapachu.

Jak wykryć nadżerkę szyjki macicy?

Erytroplakię szyjki macicy rozpoznaje się w badaniu we wziernikach . Charakter zmiany należy następnie potwierdzić w badaniu cytologicznym i kolposkopowym. Wyniki badania cytologicznego podawane są w skali Bethedsa.

Czy nadżerka szyjki macicy w ciąży jest niebezpieczna?

Bardzo często erytroplakia szyjki macicy diagnozowana jest dopiero w ciąży, gdy kobieta zgłasza się do ginekologa na rutynowe badania. Ektopia jak napisano powyżej nie stanowi zagrożenia. Sama nadżerka nie stanowi niebezpieczeństwa dla dziecka, jednak często odpowiadają za nią lub towarzyszą jej infekcje intymne. Te są już potencjalnym zagrożeniem ( wystąpienie poronienia, przedwczesnego odpływania płynu owodniowego, porodu przedwczesnego), dlatego wymagają leczenia najczęściej dopochwowego po uzyskaniu wyniku wymazu.

Erytroplakia szyjki macicy a rak

Każda erytroplakia szyjki macicy wymaga dalszej diagnostyki jak opisano powyżej :cytologia + kolposkopia. Warto pamiętać, że badanie cytologiczne należy wykonywać niezależnie od istnienia zmian typu nadżerka ( niekiedy zmiany o typie onkologicznie podejrzanym występują przy pozornie prawidłowych szyjkach) Zaleca się wykonanie cytologii raz na rok. Każda kobieta powinna pamiętać, że erytroplakia a nawet potwierdzona nadżerka szyjki macicy nie oznacza od razu nowotworu.  Jednak kluczowe znaczenie ma regularne przeprowadzanie badań kontrolnych.